ÇIKARMA

Pratik, Akıldan Çıkarma Yöntemi

Burayı okumadan önce Toplama Yöntemini okumakta fayda var. Zira toplamak, çıkarmaktan daha kolay ve yazacaklarım da hemen hemen aynı şeyler.

Yine basit ve ufak sayılardan başlayıp zor ve büyük olanlara doğru gidelim. 66 – 9 =?

Toplamayı okuyanlar kolayca tahmin yürütebilir. Bunun için en iyi yol, 66’dan 10 çıkarıp, sonra 1 eklemektir. Diğer bir yol da, önce her iki sayıdan da 6 çıkarmak, sonra kalan 3’ü 60’tan çıkarmak. Ben ilk söylediğim üzerinden ilerleyeceğim. Genele göre daha kolay olan o.

54 – 38 = ? Zor gibi mi?

54 – 40 yapalım. Hemen 14 dersiniz. Sonrasında +2 ekleyeceğiz ve 16.

Çıkaracağımız sayı 100’e yakınsa daha da kolay olur. Ya da 1000.

357 – 88 diyelim mesela. İlk bakışta zor gibi. Ama 88’in 100’den 12 eksik olduğunu görebiliyorum ve 357 – 100 yapıyorum önce. 257. Buna da 12 ekliyorum. 269. Tabii bu işlemleri yaparken her yaptığımı söylemiyor ve biraz düşünüp direkt sonucu söylüyorum. Başlangıçta size güvenmeyip hesap makinesiyle kontrol eden arkadaşlarınız olacaktır.

124 – 76 = ? diyelim

İkisinin ortasında 100 var. Biri 100’den büyük, diğeri küçük ama yakınlar. İkisinin de 100’e olan uzaklıklarını toplarsak sonucu rahatça elde edebiliriz. Yani 124 – 76 = 24 + 24. İki sayının da 100’e olan uzaklığı 24. Yani sonuç 48. 124’ün uzaklığını 24 olarak rahatça görürüz ama 76’da zorlanıyorum derseniz, ilk büyük sayıyı düşünün. Yani 80. Sonra 4 daha ekleyeceksiniz, hepsi bu.

Bir kaç örnek yazayım. 152 – 77 = ?  164 – 85 = ?  112 – 80 = ?  151 – 93 = ?

Üç Basamaklılarla Çıkarma

461 – 275 ile başlayalım. Yukarda kullandığımız aynı stratejiyi uygulayacağız. 275’e en yakın olarak 300 var. Aralarındaki fark da 25. Yani 461 – 300 + 25 şekline getirebilirim. O da 161 + 25 ve basamakları kolayca topladığımda 186.

834 – 287 olsun. Buradaki en önemli pratiklik, 287’nin 300’den 13 eksik olduğunu hemen görebilmek. Soru aslında şöyle, 834 – 300 + 13. Sonucu yazmama gerek yok.

Örnek ekleyeyim, isteyen pratik yapsın.

541 – 87 = ?  283 – 198 = ?  725 – 375  = ?  629 – 178 = ?

Son sorudaki 629 biraz zorlayabilir. Onu 630 gibi düşünüp sonra sonuçtan 1 eksiltebilirsiniz.

KOMŞUDAN BİR 10’LUK ALALIM MI?

Buraya dikkat. Klasik, okullarımızda öğretilen çıkarma yöntemiyle beraber, ona alternatif olan ikinci bir yöntem daha anlatacağım. Bana göre ikincisi pratik olduğu için de onu tavsiye edeceğim.

7254 – 3897 diyelim örnek olarak. Hepimizin bildiği yöntemle yapalım işlemleri:

Neler yaptığımıza bir bakalım. Birler basamağından başladım ve 4’ten 7 çıkmaz deyip, yan taraftaki 5’ten bir onluk aldım ve 14 – 7 yapıp ilk olarak 7’yi yazdım. Sol taraftaki 5 artık 4 oldu. 4’ten 9 çıkmaz deyip yine komşudan bir onluk aldım ve 14 – 9 = 5 yazdım. 2 artık 1 oldu ve 1’den 8 çıkaramadım. Yandan onluk alıp 11 – 8 deyip 3 yazdım ve son olarak 6-3’ten 3 yazarak toplam sonucu oluşturdum.

Alternatif çıkarma

Aynı işlemi bir de farklı şöyle yapalım:

Yine birler basamağıyla başladık. 4’ten 7 çıkmaz ve bir onluk alıp 14-7=7 yazdık. Sonra 5’i 4 yapmak yerine, alttaki 9’u 10 yapıyoruz. Yani yukarıdan 1 eksiltmek yerine aşağıya 1 ekliyoruz. 5-10 yerine 15-10 yapıp 5 yazıyoruz. Sonra 2’den 9 çıkmaz deyip 12-9=3 ve son olarak 7-4=3.

İki yöntemle de aynı sonuca ulaşıyoruz ama ikincisi daha pratik çünkü hata yapma oranı daha düşük. Pratikliğini test etmek için bir de şöyle bir örnek yazayım. 1000- 674=? Akıldan değil, yazarak yapmayı deneyin. İlk yönteme göre son derece hızlı olacak ve sonra bunu akıldan da yapabileceğinizi fark edeceksiniz.